“Yeşil Nobel” ilk kez Türkiye’den bir isme verildi
Sait Elmas
5 min read
Özel etraf müdafaa bölgelerindeki deniz muhafaza alanlarında yaptığı çalışmalarla, “Yeşil Nobel” olarak isimlendirilen “Goldman Etraf Ödülü”nü kazanarak birinci defa Türkiye’ye getiren kişi, Akdeniz Muhafaza Derneği İdare Şurası Lideri Zafer Kızılkaya oldu. Kızılkaya, “Bunun bir fırsat olarak kullanılıp Türkiye’nin deniz müdafaa alanlarında Avrupa başkanı olmaması için hiçbir sebep yok” dedi.
Goldman Environmental Foundation (Goldman Etraf Vakfı) tarafından, her yıl dünyanın 6 bölgesinden etrafın korunması için çalışmalar yürüten isimlere verilen Goldman Enviromental Prize (Goldman Etraf Ödülü) bu yılki sahiplerini buldu.
Dünyada etraf alanında verilen mükafatlar ortasındaki itibarı nedeniyle “Yeşil Nobel” olarak da isimlendirilen Goldman Etraf Ödülü’ne birinci kere Türkiye’den bir isim layık görüldü.
Akdeniz Muhafaza Derneği İdare Heyeti Lideri Zafer Kızılkaya, başta Gökova Özel Etraf Müdafaa Bölgesi olmak üzere özel etraf muhafaza bölgelerindeki koruculuk sistemi ile denizde kaçak avlanmaya karşı verdiği uğraş, ekosistemin korunması ve izlenmesine dair uğraşlarıyla ödül aldı.
Kızılkaya, Goldman Etraf Ödülü’nün, biyolojik çeşitlilikten iklime, besin güvenliğinden lokal toplulukların gelirlerinin garanti altına alınmasına kadar birçok mevzuyu bir ortaya getiren ve fark yaratmış projelere verilen, çok seçici bir ödül olduğunu söyledi.
Kızılkaya, şöyle devam etti:
“Bu büyük bir gurur, Türkiye birinci sefer bu mükafatı alıyor, ben de Türkiye’nin daha evvel bu mükafatı almadığını bilmiyordum. Vakıf, çalışmalarımızla ilgili birçok bilgiye farklı kanallardan ulaşmış, çalıştığımız kurumlara sorulmuş. Muhakkak bilgiler toplanarak mükafatın, Akdeniz Muhafaza Derneği ismine bana verilmesine karar vermişler. Bu mükafatı Türkiye olarak alıyoruz. Demek ki bugüne kadar sivil toplum kuruluşu olarak yanımızda duran başka paydaşlar ve devlet kurumlarıyla hoş bir iş ortaya çıkarmışız, diğerlerinden daha ileriye gitmişiz. Bu muvaffakiyetin daha katlanarak gitmemesi için hiçbir sebep yok, aslında mükafatın bizim için en büyük manası bu. Bunun bir fırsat olarak kullanılıp Türkiye’nin deniz muhafaza alanlarında Avrupa başkanı olmaması için hiçbir sebep yok, zati çok güzel gidiyoruz, küçük şeyler yapmamız gerekiyor.”
“TÜRKİYE’NİN AKDENİZ SULARININ ALTINDA HİÇBİR ŞEY KALMAMIŞ GİBİYDİ”
Çevrenin korunmasına ait faaliyetlerinden bahseden Kızılkaya, müdafaa alanlarıyla ilgili yaklaşık 10 yıl boyunca Uzak Doğu’da çalışmalar yürüttüğünü ve 2007’de Türkiye’ye döndüğünü anlattı.
Kızılkaya, “Yıllar sonra su altına bakma talihim olunca güya nükleer savaş olmuş ve Türkiye’nin Akdeniz sularının altında hiçbir şey kalmamış üzereydi. Bütün Akdeniz’de bir araştırma yaptık ve gördük ki Gökova en az balık olan yer ve Türkiye ekosistemi en fazla tahrip olan yer. Türkiye’de balıkçılığa kapalı alanların yaratılması gerekiyordu, bu dünyada yapılan bir şey, inanılmaz başarılı örnekleri var. ‘Niye Türkiye’de olmasın?’ diye başladığımız gayret, Gökova’daki alanların 2013’te ilan edilmesiyle sürdü” diye konuştu.
İlan edilen alanların korunması gayesiyle koruculuk sistemi geliştirmek için yola çıktıklarını aktaran Kızılkaya, Kıyı Güvenlik Komutanlığının dayanağıyla bu sistemin geliştiğinin ve Akdeniz Müdafaa Derneğinin bu hususta bir otorite pozisyonuna geldiğinin altını çizdi.
Koruculuk sistemi sayesinde yasa dışı avcılığı yüzde 90’ın üzerinde engellediklerini lisana getiren Kızılkaya, “Gökova’da balıkçılık 2008’de çökmüşken, artık gelirler inanılmaz süratle artmaya başladı. Demek ki 3 yıl koruyunca oluyor. Korucularımızı, avlanmak istemeyen balıkçılardan seçtik. Bu modeli yaratmak çok kıymetliydi, başarılı oldu” dedi.
TEKNOLOJİK SİSTEMLERLE DONATILMIŞ GRUP İŞ BAŞINDA
Sadece muhafaza çalışmaları yürütmediklerine, 2015’ten bu yana her yıl su sıcaklıklarını sistemli olarak izlediklerine değinen Kızılkaya şunları söyledi:
“Koruculardan, saha yöneticilerinden, akademisyenlerden oluşan toplamda 30 kişilik takımımız var. Gökova Körfezi’nde 2 başka noktada üssümüz var. Kum köpek balıklarını, Akdeniz foklarını bilhassa izliyoruz. Onun dışında Bozburun ve Hisarönü körfezlerinde izleme çalışmalarımız başladı, koruculuk sistemimiz de başlamak üzere. Orada geçen sene büyük bir su altı paklığı yaptık, eski balık çiftliklerinden kalma yaklaşık 15 ton ağ çıkardık. Fethiye Göcek’te üçüncü yılımız, hem koruculuk sistemi ile koruyoruz, hem de balık sayımı ve öteki ekosistem parametrelerine bakıyoruz. Kaş Kekova’yı şimdilik yalnızca izliyoruz, önümüzdeki yıllarda oraya da muhafaza sistemi ve ofis kurma planlarımız var.”
Kızılkaya, çalışanların eğitimlerinin her 3 ayda bir yenilendiği, takımlarının teknolojik sistemlerle donatıldığı ve özel bir yazılım sayesinde gördükleri her şeyi kaydedebildikleri bilgisini verdi.
Bazı istilacı balık cinslerini balıkçılardan satın alarak restoranlara verdiklerini böylelikle hem denizdeki sayılarının azaldığını hem de balıkçıların buradan para kazandığını kaydeden Kızılkaya, “İklim değişikliğine karşı istilacı tiplerin tüketilmesi, bir formda kullanılması, ekosistemden çekilmesi ve muhafaza alanlarının artırılarak denizin bağışıklığının da artırılması şimdiki çalışmalarımızın en büyük odak noktası” diyerek kelamlarını tamamladı.
GOLDMAN ETRAF ÖDÜLÜ’NÜN ÖZELLİĞİ NEDİR?
San Francisco’lu hayırseverler Richard ve Rhoda Goldman tarafından kurulan Goldman Etraf Vakfı tarafından 1989’dan bu yana her yıl Goldman Etraf Mükafatı veriliyor. Ödül kazananlar, dünya çapındaki etraf kuruluşları ve bu alandaki uzman bireylerden oluşan bir ağ tarafından önerilen adaylar ortasından, milletlerarası bir heyet tarafından belirleniyor.
Asya, Afrika, Avrupa, Adalar ve Ada Halkları, Kuzey Amerika ve Orta Amerika olmak üzere her yıl dünyanın 6 bölgesinden etraf aktivistlerine verilen mükafatın bu yılki kazananları; Türkiye’den Zafer Kızılkaya, Zambiya’dan Chilekwa Mumba, Finlandiya’dan Tero Mustonen, Endonezya’dan Delima Silalahi, ABD’den Diane Wilson ve Brezilya’dan Alessandra Korap Munduruku oldu.
