Troya’nın 5 bin 500 yıllık efsanesinin simgesi “tahta at” yenileniyor
Sait Elmas
4 min read
Homeros‘un destanında İthaka Hükümdarı Odysseus‘un askerlerinin içine gizlenerek Troya‘yı fethettiği belirtilen tahta atı simgelemesi maksadıyla periyodun Çanakkale Müze Müdürü İlhan Akşit’in teklifiyle 1973 yılında imaline başlanan yaklaşık 15 metre yüksekliğindeki yapı, 1974’te tamamlanıp ziyarete açıldı.
Çam kerestesi kullanılarak inşa edilen tahta atın içine giren ziyaretçiler, Homeros’un İlyada ve Odysseia destanlarında milattan evvel 500’lü yıllardaki Troya Savaşı’nda geçen savaş hilesini daha uygun manaya imkanı buluyor.
Tahta atın vakitle yıpranan ve eskiyen kısımları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğüne bağlı Bursa Rolöve ve Anıtlar Müdürlüğü gruplarınca yenilenmeye başlandı.
Eskiyen kesimleri yenileriyle değiştirilen, yüzeyi parlatılan tahta atın, onarımın akabinde gelecek ay tekrar ziyarete açılması planlanıyor.
Troya Antik Kenti Hafriyat Heyeti Lideri ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rüstem Aslan, Troya atının tüm dünya arkeolojisi için çok değerli bir simge olduğunu söyledi.
Aslan, Troya mitolojisi ve öyküsünün en değerli nesnesinin Troya atı olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Aslında Troya atı çok tartışılan bir mevzu. Olağan Homeros’un İlyada Destanı, Troya Savaşı’nı anlatıyor lakin bu destanda Troya atıyla ilgili elimizde hiçbir bilgi yok. İkinci destan, tekrar 10 yıl süren savaşın bitiminden sonra Akhalı askerlerin 10 yıllık geri dönüş hikayesini anlatıyor. İşte ikinci destan Odysseia’da Troya atıyla ilgili 3 farklı kısımda Homeros bilgiler veriyor; Troya’nın Odysseus’un fikri olan savaş hilesiyle fethedildiğini anlatıyor.”
TROYA ATI OLAYI HAKİKATEN YAŞANDI MI?
Bu savaş hilesinin Homeros’un anlatılarının merkezinde olduğunu lisana getiren Aslan, 19’uncu yüzyıldan itibaren Troya atının var olup olmadığı konusunda pek çok teorinin ortaya atıldığını kaydetti.
Geç Tunç Çağı denilen devirdeki bir savaşta koçbaşı tipi taarruz aletinin cet benzeyen bir savaş aletine dönüştürülmüş olabileceğini öne sürenler bulunduğunu aktaran Aslan, şöyle devam etti:
“İkinci bir teori ise Troya’daki arkeolojik zelzele üzerinden yola çıkarak savaş sırasında bir zelzelenin olduğu ve Troya’nın zayıflayarak bu halde fethedildiği tarafında. Zelzele ilahı Poseidon’un sembolünün at olması nedeniyle de bu türlü bir bağ kuruldu. Yani destanların dönüşerek ve değişerek bu türlü bir bağlantıyı ortaya çıkardığı varsayımı var. Üçüncü bir teoride aslında Troya atı öyküsünün mitolojisinin Anadolu’da o devirdeki kütsel hayvan biçimli kapların, bir manada biz bunu Alacahöyük’ün girişinde görebiliyoruz, bunun sembolü olarak kullanılmış olabileceğini öne sürülüyor. Bunun dışında pek çok farklı fikir kelam konusu lakin şunu söyleyebiliyoruz; Troya atı, Homeros’un destanlarından beri yaklaşık 3 bin yıldır daima anlatılagelen bir hikaye ve günümüzde de en çok bilinen hikayelerden.”
Prof. Dr. Aslan, antik kentte yer alan tahta Troya atının, kıssanın sembolleştiği bir eser olduğunu belirtti.
Özellikle ziyaretçilerin atın içine girerek öyküyü güzel anlamaları, algılamaları, yaşamaları bakımından kıymetli bir nesneye dönüştüğüne işaret eden Aslan, “Bu at, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yenileniyor. Turizm mevsiminde tekrar ziyaretçiler atın içine girerek Troya Savaşı hikayesini kendi açılarından hissedebilecekler. Yalnızca atı görmek, içine girmek için buraya gelen ziyaretçiler var” dedi.
“EFSANE YİNE DOĞUYOR”
Troya Müzesi Müdürü Rıdvan Gölcük de tahta atın yenilenmesi sırasında dışını kaplayan file halindeki müdafaa gayeli yapıda yazan “Efsane yine doğuyor” sözü ve görsellerle, tüm yolların Troya’dan başladığının vurgulandığını lisana getirdi.
Bu manada Troya’nın epeyce değerli bir antik kent olduğunu anlatan Gölcük, “Tahta atımız, antik kent için hayli değerli bir destinasyon yaratıyor. Zira Troya Antik Kenti’nin çok fazla ziyaretçisi var. Ama gelen insanların kenti anlamaları çok sıkıntı ve arkeolojisi epeyce karmaşık. Kerpiç duvarlar var ve yıkılmış bir harabe. Tahminen fotoğraf çekecek, yanında duracak bir şey bulmakta zorlanıyorlar. Troya atı artık bir yenileme geçiriyor. Hatta şöyle diyoruz; efsane yenileniyor. Çok kısa vakit içinde de efsane tekrar doğacak ve tekrar Troya atının içine gezip girebileceğiz” dedi.
