Paketten çıkan BES düzenlemelerini sektör olumlu karşıladı
Sait Elmas
6 min read
SELÇUK OKTAY
Ferdî emeklilik sisteminden çıkmadan birikimin bir kısmını alma ve temlik gösterme uygulamaları öngörülürken kesim temsilcileri bu düzenlemelerin olumlu tesiri olacağına dikkat çekti.
Kesim, yüksek fiyatta ödeme yapan tasarruf sahiplerine yönelik düzenlemenin de yararlı olacağı görüşünde.
“Kısmi ödeme tasarruf sahibinin kaybını önleyecek”
Yasa teklifinde bölüm açısından en kritik düzenlemelerden birisi kısmi ödeme imkanı oldu. Teklifte kurumca belirlenen hallerde ve şartlarda iştirakçiye sistemden ayrılmadan, devlet katkısı hesabındaki fiyatlar hariç hesabındaki birikim fiyatının yüzde 50’sine kadar kısmen ödeme yapılabilecek.
Bu durumda kısmen yapılan ödeme meblağının yüzde 25’ini aşmamak üzere devlet katkısı hesabındaki meblağdan da ödeme yapılabilecek.
Bu fıkra kapsamında yapılacak süreçlere ait devlet katkısına dair uygulamalar dahil olmak üzere, temel ve yollar bakanlığın uygun görüşü alınarak kurum tarafından belirlenecek.
Yasa teklifinde husus ile konut alımı, evlilik eğitim ve gibisi özellik eden durumlar sayıldı.
Bloomberg HT’ye mevzuyu kıymetlendiren Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer bu bahsin uzun müddettir dalın istediği bir husus olduğunu ve bu mevzuda kesimin SEDDK ve Hazine ile görüşmeleri olduğunu belirtti.
Bu düzenlemenin BES’e çok bedel katacağını söyleyen Göçer şunları vurguladı:
“Müşteriler muhtaçlık halinde BES’teki parasını bozdurmak zorunda kalabiliyor. Toplam birikmiş paranın tamamına gereksinimi yokken mecburen hepsini alıyor, devlet katkısını, yıllardır biriktirerek hakettiği birtakım haklarını kaybediyor. Kısmi çekiş bu manada müşteriye muhtaçlığı kadar parayı çekme imkanı sunuyor.
Bizim yıllardır müşterilerde gördüğümüz, BES’teki parasını bozarak çekenlerin çok kıymetli bir kısmı yeni bir mukavele ile yine BES’e giriyor. Yani BES aslında bu formda kullanılıyor. Para birikiyor, vatandaş çekiyor, ancak yine başlıyor, bir daha çekebiliyor. Kısmi çekiş bu sürece çok olumlu katkıda bulunacak, ortadaki toptan para çekmelerdeki vatandaşın yaşadığı kaybı önleyecek. Sistemi büyüteceğini, kullanım oranlarının artacağını düşünüyoruz. Kısmi çekişte de benzeri davranış olacaktır, ödemeye devam edecek müşteri yalnızca ortada gereksinimini karşılayacak.”
Fiba Emeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu da Bloomberg HT’ye yaptığı değerlendirmede tasarruf sahiplerine kısmi ödeme imkanın getirilmesinin dala ziyan vereceğini düşünmediğini, tasarruf sahipleri açısından olumlu olduğunu belirtti.
Misal görüşü TOBB Sigorta Acenteleri İcra Komitesi Lideri Levent Korkut da lisana getirdi. Korkut kur tarafında yaşanan gelişmelerin tesiriyle tasarruf sahiplerinin sistemdeki birikimlerine yöneldiğini, bunun da fonlara ziyan verebildiğini söylerken, alınan kararın hayli yanlışsız bir karar olduğunu ekledi.
Axa Hayat ve Emeklilik Lideri ve İcra Heyeti Üyesi Olgun Küntay ise kelam konusu düzenlemenin değerli bir gelişme olarak değerlendirilebileceğini bunun yanında fon büyüklüğüne baskı yaratabileceğini söyledi.
Küntay düzenlemeyi Bloomberg HT’ye şöyle kıymetlendirdi:
Bu değişikliğin ayrıntılarının kanun değişikliği sonrasında ikincil düzenlemeler ile belirleneceği anlaşılıyor. Bu çerçevede, bu seçenekten faydalanabilmek için sistemde muhakkak bir mühlet geçirilmiş olması, katkı hissesi ödemeleri toplamının muhakkak bir seviyeye ulaşmış olması üzere kimi şartların kelam konusu olabileceği düşünülebilir. Değişiklik teklifinin münasebetine bakıldığında da bu düzenleme ile konut alımı, evlilik, eğitim ve gibisi özellik arz eden durumlarda gereksinim duyulabilecek birikimlerin Ferdi Emeklilik Sistemi bünyesinde oluşturulmasının amaçlandığı görülmektedir.
Sektörel açıdan değerlendirildiğinde bu değişiklik ile özel emeklilik sistemi, emeklilik periyodu için birikim yapmaya yönelik bir yapıdan, birebir vakitte orta periyotlu tasarrufları da hedefleyen bir yapıya dönüşmektedir. Bu, kıymetli bir gelişme olarak kıymetlendirilebilir.
Tasarruf sahiplerinin bu düzenleme karşısında davranışlarını önümüzdeki devirde izleyeceğiz. Bir gereksinim durumunda şu ana kadar kontratını kapatmak durumunda kalan iştirakçiler artık kontratlarını kapatmadan bir nakit fiyata ulaşma imkanına kavuşacaklar.
Öteki yandan bu imkan fon büyüklüğü üzerinde bir baskı yaratabilir. Bu durumu dengelemek için sistemin, yeni düzenlemenin getirdiği avantajlar ile yeni iştirakçiler yaratmaya odaklanması beklenebilir.
“Temlik düzenlemesi kredi tarafında takviye verebilir”
Teklifte BES açısından kritik olan bir öbür düzenleme temlik düzenlemesi oldu.
Buna nazaran kullanıcının talebi halinde ferdî emeklilik sistemindeki kontratların temlik edilmesi imkanı öngörülüyor.
Fiba Emeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu, kelam konusu düzenlemenin kredi tarafında müspet yansımaları olacağına işaret etti. Kelam konusu düzenlemenin kesime yarar getireceğini söyleyen Öztürkoğlu, tüketici kredilerinde az riskli bir enstrümanın teminat olarak kabul edilmesinin de olumlu katkıları olacağına dikkat çekti.
Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer de düzenlemenin olumlu olduğunu belirtti. Kısmi ödeme üzere bu mevzunun da bölümün uzun vakittir beklediği bir düzenleme olduğunu söyleyen Göçer bahse ait şu yorumu yaptı:
“BES kontratlarının temliki BES’inizi hiç bozmadan, hatta içinden para bile çekmeden, BES’teki paranızı teminat göstererek uygun koşullarda kredi kullanmanızı sağlıyor. BES’teki birikiminizin minimum brüt fiyat (kaldığınız yılla çarpılarak) kadarlık kısmi rehin edilemez olduğu için kredi teminatı olarak kullanılamıyordu. Temlik düzeneği ise meblağ hududu olmaksızın müşterinin BES’ini teminat göstererek kredi alabilmesine imkan tanıyor.”
Bloomberg HT yayınına katılan Adendum Aktüerya Emeklilik Danışmanlık Yönetici Ortağı ve Aktüer Ali Haydar Elveren ise temlik konusunun hassas halde düzenlenmesi gerektiği söyledi.
Elveren şu tabirleri kullandı: Hayli hassas düzenlenmesi gerekir. İştirakçilerin emeklilikle ilgili birikimleri öteki borçları ve alacakları için kullanıldığı takdirde, tasarruflar üzerinde negatif bir tesiri olabilir. Berbata kullanma da olabilir. Kesinlikle kamu otoritesini gözetici hakikaten ferdî emeklilikte muhtaçlığı karşılayamaya yönelik olmalı. Borçlardan ötürü süratli bir biçimde BES’teki birikimler tükenebilir” diye ekledi.
Yüksek fiyatta ödemeye avantaj
Son olarak yüksek dengeli ödemelere ait de teklifte yer alan düzenleme de dal temsilcileri tarafından kıymetli bir gelişme olarak değerlendirildi.
Teklife nazaran bir iştirakçi için bir takvim yılında ödenen ve devlet katkısı meblağının hesaplanmasına temel teşkil eden katkı hisselerinin toplamı ilgili takvim yılına ilişkin hesaplamaya ait devrin sona erdiği tarihte geçerli brüt taban fiyatın hesaplama devrine isabet eden toplam meblağını aşamayacak. Anılan sonu aşan katkı hisseleri için bakanlığın uygun görüşüyle, kurumca belirlenecek yordam ve asıllar çerçevesinde, ilgili katkı hissesinin ödendiği yılı takip eden takvim yıllarında da devlet katkısı hesaplaması ve ödemesi yapılabilecek. Bu ödenekten bütçenin öteki kalemlerine hiçbir formda aktarma yapılamayacak. Devlet katkısı, katkı hissesi ödemelerinden farklı olarak takip edilecek.
Fiba Emeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu yıllık olarak örneğin 100 bin liralık ödeme yapan bir tasarruf sahibinin devlet katkısı için 60 bin liraya kadar limiti olduğunu, düzenlemenin yürürlüğe girmesi durumunda 40 bin liralık artan kısmın bir sonraki yılda limite tabi olacağını belirtti.
Öztürkoğlu bu durumun yüksek dengeli ödemeler için avantaj yarattığına vurgu yaptı.
