AYM’den Canan Karatay kararı
Sait Elmas
3 min read
Anayasa Mahkemesi (AYM), televizyon programlarında beslenmenin değeri ve depresyonla beslenme ortasındaki alakaya yönelik tıbbi açıklamaları nedeniyle İstanbul Tabip Odasınca Prof. Dr. Canan Karatay’a para cezası verilmesini, söz özgürlüğünün ihlali saydı.
Anayasa Mahkemesinin Resmi Gazete’de yayımlanan kararına nazaran, Karatay, 2016’da katıldığı yaklaşık 5 saat süren bir televizyon programında, beslenmenin değeri, depresyonla beslenme ortasındaki alaka bahislerine değindi, ilaç şirketlerinin ticari tasayla hareket ettiğine, antidepresanlarla memnun olunamayacağına lakin sağlıklı beslenmeyle memnun olunabileceğine dair bildiriler verdi.
Söz konusu yayın üzerine İstanbul Tabip Odası Onur Şurası, Karatay hakkında disiplin soruşturması başlattı. Soruşturma sonunda Karatay’a 1325 lira para cezası verildi. Türk Tabipler Birliği Yüksek Onur Heyeti da kararı onadı.
BİREYSEL MÜRACAAT YAPTI
Karatay’ın, ceza kararının iptali istemiyle açtığı dava Ankara 13. Yönetim Mahkemesince, yaptığı istinaf başvurusu da bölge yönetim mahkemesince reddedildi. Bunun üzerine Karatay, Anayasa Mahkemesine hak ihlali savıyla kişisel müracaat yaptı.
Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 26’ncı unsurunda teminat altına alınan söz özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetti ve Karatay’a 18 bin lira manevi tazminat ödenmesini kararlaştırdı. Ayrıyeten, yine yargılama yapılmak üzere kararın Ankara 13. Yönetim Mahkemesine gönderilmesini kararlaştırdı.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNE MÜDAHALE
Anayasa Mahkemesinin kararında, Anayasa’nın 26’ncı unsuruna nazaran herkesin söz özgürlüğünün bulunduğu, bunun fakat kanunda belirtilen kurallarda sonlandırılabileceği, Karatay’ın açıklamaları nedeniyle cezalandırılmasının da tabir özgürlüğüne müdahale manası taşıdığı kaydedildi.
Karatay’ın, şahısların sıhhati için tehlikeli olabilecek yanlış bilgileri doktor sorumluluğuna uygun olmayacak biçim ve tekniklerle yaydığı gerekçesiyle cezalandırıldığı aktarılan kararda, “Hiç elbet yanlış bilgilerin yönetilmesi de sıhhat siyasetlerinin asıllı bir modülünü oluşturmaktadır. Lakin bunu yaparken devlet, söz özgürlüğüne de hürmet göstermelidir.” değerlendirmesi yer aldı.
Verilen idari para cezasının iptali istemiyle açılan davada mahallî mahkemenin, Karatay’ın açıklamalarının halk sıhhatine nasıl bir ziyan verdiğine dair değerlendirmenin yer almadığı belirtilen kararda, kardiyoloji ve iç hastalıkları uzmanı Karatay’ın Türkiye’nin bilinen akademisyen ve bilim insanlarından olduğu ve tıp alanında yaşanan gelişmelerin müracaatçının ilgi alanında bulunduğu vurgusu yapıldı.
Başvurucu Karatay’ın, kendi bakış açısından yanlışsız beslenmenin bireylerin ruh sıhhatini olumlu olarak etkilediğini herkesin anlayabileceği bir lisanda anlattığı belirtilen kararda, “Başvurucunun kimi sözlerinin meslektaşlarını eleştirdiği hatta abartıya kaçtığı kabul edilse bile bir bilim beşerinin yerine kendini koyup belirli bir durumda kullanılacak söz biçiminin ne olacağını belirlemek yargı mercilerinin misyonu olmamalıdır.” tespiti yer aldı.
“CEZA ORANTILI DEĞİL”
Bilim insanlarının ve akademisyenlerin her söylediğinin mutlak manada yanlışsız olduğunun söylenemeyeceği, bununla bir arada birbirlerinden farklı, alternatif bakış açılarının herkes için daha hakikat düşünme imkanı yarattığı tabir edilen kararda, “Başvurucuya disiplin cezası verilmesi ile Anayasa’nın 26’ncı unsurunda muhafaza altında olan söz özgürlüğüne yapılan müdahalenin daha ağır basan bir toplumsal gereksinime karşılık gelmediği üzere orantılı da olmadığı sonucuna varılmıştır.” tespiti yer aldı.
Prof. Dr. Canan Karatay, daha evvel de “şeker yükleme testlerine” ait tıbbi içerikli açıklamalar yapmış, bu nedenle 15 gün süreksiz olarak meslekten alıkoyma cezası almış, Anayasa Mahkemesi bu ceza tarafından de söz özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetmişti.
