Gökova Körfezi’nde “mavi tur”a “kültür turu” ekleniyor
Sait Elmas
4 min read
Mavi seyahatin en kıymetli uğrak noktalarından Gökova Körfezi içinde yer alan Sedir (Kleopatra) Adası’nda günümüzden 2 bin 600 yıl öncesine ilişkin arkeolojik kalıntıların gün yüzüne çıkarılması için bir taraftan yüzey paklığı, bir taraftan da hafriyat çalışmaları başladı.
Kazının bilimsel danışmanlığını yapan Prof. Dr. Adnan Diler, adanın muhafaza altındaki altın sarısı ince kumu ve plajı ile bilindiğini, yapılacak hafriyatlar sonrası kale surları, tiyatro, agora ve kiliselerin ortaya çıkması ile antik kent olarak tanınacağını açıkladı.
KUM VE PLAJINA ARKEOLOJİK KALINTILAR DA EKLENİYOR
Her yıl binlerce yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği Sedir Adası, muhafaza altındaki altı sarısı kumu ve sakin plajı ile anılıyor. Geçmişi milattan evvel 6. yüzyıla dayanan adanın kumu ve plajının yanında arkeolojik hafriyatlar ile kültür istikametinin de ön plana çıkması hedefleniyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadesi ve dayanağı, Muğla Valiliği Yatırım İzleme Uyum Başkanlığı (YİKOP) ve Ula Belediyesi’nin dayanakları ile Muğla Müze Müdürlüğü Başkanlığında Prof. Dr. Adnan Diler’in bilimsel danışmanlığında devam eden kazıların 2023 yılı çalışmaları başladı.
ULAŞIM DENİZDEN SAĞLANIYOR
Sedir Adası’nın kültür boyutunun ön plana çıkması maksadıyla başlatılan hafriyat çalışmaları birinci etapta 7 uzman, 25 emekçi ile başlarken, önümüzdeki süreçte bu sayının artması bekleniyor. Adaya kara kontağının bulunmaması nedeniyle günübirlik Ula Akyaka ve Marmaris Çamlı mahallelerinden kalkan tekne cinsleri ve özel yat ve tekneler ile ulaşım sağlanıyor.
ÖNCELİK SURLARIN GÖRÜNÜR OLMASI
Sedir Adası’nda düzgün kesme taştan çok sayıda kule ile sur duvarları, Apollon tapınağı ve onun yerine sonradan yapılan kiliseler, hala ayakta duran yeterli korunmuş tiyatro, agora ve adayı çevreleyen kıyılarda antik liman kalıntıları yer alıyor. Hafriyat çalışmalarında birinci etapta adaya tekne ile gelen ziyaretçilerin antik yapıları ve sur duvarları görmesini sağlayacak bitki örtüsünden arındırılması için çalışma yürütülüyor.
ADA ETRAFINDA LİMAN KALINTILARI HALA DURUYOR
Kleopatra Adası olarak da bilinen Sedir Adası üzerinde, ismini veren sedir ağacı bulunmazken, zeytin, çalılık ve çam ağaçları hakim. Adayı çevreleyen kıyı boyunca çok sayıda liman kalıntısına rastlanırken, birinci derece arkeolojik ve birinci derece doğal sit alanı, birebir vakitte Özel Etraf Müdafaa Bölgesi’dir. Antik kalıntılarla dolu üçlü bir ada kümesinin en büyüğü olan Sedir Adası, Kleopatra Plajı olarak bilinen kumsalında, jeolojik oluşumlarla ortaya çıkan ve muhafaza altında olan kumlar, aslında özel bir biçimde oluşmuş kalker damlacıklarından oluşurken bu az kumun kumsal dışına çıkarılması yasak.
“SEDİR HELENİSTİK DEVRİN YUNAN KENTİ DEĞİL”
Sedir Adası’nda hafriyat çalışmalarının bilimsel danışmanlığını yürüten Prof. Dr. Adnan Diler, yabancı arkeologların tez etiği üzere Sedir Adası’nın bir Helenistik devir Yunan kenti olmadığını belirtti. Diler, “Bizim buradaki çalışmalarımızın temel hedefi Karia’daki bu kentlerin yapılanma süreçlerini anlamaktı. Yabancı meslektaşlarımızın kıymetli bir kısmı Sedir’in Helenistik periyotta kurulmuş bir Yunan kenti olduğunu düşünüyor. Fakat bizim buradaki çalışmalarımız bunun bu türlü olmadığını ortaya koymuştur. Tam bilakis bilhassa Sedir’in kutsal alanları, ana karadaki Nekrapol’deki (mezarlık) mezarların mimarisi, yapılanması, mantığı Orata Adası’nda Hristiyanlık çağındaki su vaftizi merasimlerine dayalı kutsal alanın oradaki çok daha eski bir su kültürüne, Hititlerdeki üzere bir geleneğe gitmiş olması bunu kanıtlıyor” dedi.
“GEÇMİŞİ GÜNÜMÜZDEN 2 BİN 700 YILINA KADAR GİDİYOR”
Sedir Adası bir ada yerleşmesi olmasına karşın, bilhassa 5. yüzyıldan itibaren hem yazılı kaynaklarda hem de arkeolojik buluntularda meçhul olmaktan çıktığını belirten Diler, “Buradaki birinci yerleşim izleri milattan evvel 6. yüzyıla, yani vaktimizden 2 bin 600, hatta 2 bin 700’e kadar gidiyor. Yerleşim, tiyatronun olduğu zirvenin doğusu üzerinde surlarla çevrili alan. Surlar ile çevrili alan içeresinde bir kutsal alan var. Çalışmalarımızı uzun vakittir burada yürütüyoruz. Bunun yanı sıra geç periyot agorası var. Karia’nın en büyük bazilikalarından birisi var. Orada da çalışma yürüteceğiz” dedi.
“SEDİR ADASI’NIN ANTİK KENT OLARAK ANILMASINI İSTİYORUZ”
Sedir Adası’nın daha çok ince altın sarısı kumu ve plajı ile bilindiğini belirten Diler, “Bizim bu yılki programımızda bilhassa surların, tiyatronun ve kıyıdaki kalıntıların görülmesi için büyük bir efor sarf ediyoruz. Temelinde yerli halk yahut yabancı ziyaretçiler burasını daha çok Kleopatra ile özdeşleştiriyorlar ve burayı bir plaj üzere görüyorlar. Bu algı aslında yanlış. Buradaki kalıntıların denizden de görülebilir olması, adada ziyaretçi güzergahı üzerindeki bütün yapıların hem hafriyat ile hem paklık ile görülebilir olması buranın kültürel karakterini ve kimliğini öne çıkarıyor. Böylelikle yavaş yavaş burası bir plaj olmaktan çıkıp bir antik kent olarak algılanacaktır” dedi.
